محمد هادی بیات

 یکی از آفات و موانع فهم حدیث، تعصّب راوی یا حدیث پژوه است.

⛔️ تعصّب یعنی انسان به چیزی یا فکری به دلیل وابستگی به آن پایبند باشد و از ایده و سخنی بی منطق، فقط به دلیل ارتباطش با آن دفاع کند، هر چند ادلّه و براهینی، دلالت بر بطلان عقیده اش داشته باشد.

دکتر تیجانی در این باره خطاب به اهل سنّت می گوید:
«ای اهل و عشیره من! شما را به بحث و کوشش در رسیدن به حق و رها کردن تعصّب دعوت می کنم. ما قربانیان بنی امیّه و بنی عبّاسیم. ما قربانیان تاریخ سیاهیم. قربانی جمود و تحجّر فکری هستیم که گذشتگان بر ما به ارث  گذاشته اند» [1].

 احادیث در مذمّت تعصّب و پیامدهای ناگوار آن فراوان است. به عنوان مثال، از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) روایت شده است:
«مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ حَبَّةٌ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ عَصَبِیَّةٍ بَعَثَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ مَعَ أَعْرَابِ الْجَاهِلِیَّةِ» [2]:
کسی که در قلبش به اندازۀ دانۀ خردلی عصبیّت باشد، خداوند روز قیامت او را با اعراب جاهلی محشور می کند!

⛔️ اگر کسی از حدیثی مطلبی فهمید، ولی با تأمّل بیشتر و شواهد و قرائن، خلاف آن برایش ثابت شد، اصرار ورزیدن وی بر فهم نخست، تعصّبی نادرست است؛ و گاه حدیث پژوه از ترس تغییر رأیش، حاضر نیست برداشتهای دیگران از روایت را مطالعه نماید و هرگاه حدیثی را با عقیدۀ خود ناسازگار ببیند، به تحریف و توجیه و تقطیع روایت روی می آورد... [3].

#حدیث_کده

________________________________________

[1] ثُمَّ اهتَدَیتُ، ص 204
[2] الکافی، ج 2، ص 380، باب العصبیّة
[3] آسیب شناسی فهم حدیث، ص 645 - 651