محمد هادی بیات

اگر در بین انجام عملی که استمرار در آن لازم است، فاصله افتاد، مبادا از ادامه دادن آن عمل مأیوس شده و بگویی: «من که یکی دو روز است فلان عمل را انجام نداده ­ام، دیگر ادامه دادن آن چه فائده ­ای دارد!؟» خیر، اگر می­ توانی قضای آن را بجا آورده و عمل را در روزهای آینده ادامه بده، اگر هم امکان قضا نیست، روزهای آینده را از دست نده. این خود فریب شیطان است که اگر ـ به حسب ظاهر ـ خللی در عمل ما پدید بیاید، ما را از ادامۀ آن مأیوس می­ کند.

فقها قاعده ­ای دارند که می­ گوید: «ما لا یُدرَکُ کُلُّه، لا یُترَکُ کُلُّهُ» یعنی: آنچه که امکان درکِ تمامش وجود ندارد، نباید بصورت کامل هم ترک شود! به قول شاعر:

آب دریا را اگر نتوان کشید          هم به قدر تشنگی باید چشید

از امام باقر (علیه ­السّلام) روایت شده که می­ فرمایند: «إِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَدوّم عَلَى الْعَمَلِ إِذَا عَوَّدْتُهُ نَفْسِی وَ إِنْ فَاتَنِی مِنَ اللَّیْلِ قَضَیْتُهُ بِالنَّهَارِ وَ إِنْ فَاتَنِی بِالنَّهَارِ قَضَیْتُهُ بِاللَّیْلِ وَ إِنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ مَا دِیمَ عَلَیْهَا[1]...»:

من دوست دارم هر عمل صالحی را که انجام می‌دهم آنقدر در آن مداومت داشته باشم تا روحم به آن عادت کند، از این رو اگر آن عملِ [مستحبّی] را انجام ندادم، اگر در شب از من فوت شده بود، در روز قضایش را بجا می آورم، اگر در روز از من فوت شده بود در شب قضا می­ کنم؛ و همانا محبوب­ترین اعمال نزد خداوند متعال آن عملی است که بر آن مداومت شود.